Μηνιγγιτιδόκοκκος (Neisseria meningitidis)

Ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι ένα μικρόβιο που αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες που προκαλούν μηνιγγίτιδα. Η μικροβιακή μηνιγγίτιδα μπορεί από λάθος να διαγνωσθεί αρχικά ως γρίπη, επειδή τα πρώιμα συμπτώματα είναι όμοια, όπως υψηλός πυρετός, πονοκέφαλος, ναυτία, εμετός, υπνηλία κ.α.

O μηνιγγιτιδόκοκκος (Neisseria meningitidis) αποικίζει πολύ συχνά το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, αλλά ευτυχώς σπάνια προκαλεί διεισδυτική νόσο (μηνιγγίτιδα, σηψαιμία) με αναφερόμενη ετήσια περίπτωση 1 -3 περιπτώσεις/100.000 στις αναπτυγμένες χώρες.

Τι είναι η Μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα είναι μια φλεγμονή που εντοπίζεται στις μήνιγγες (δηλ. στις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο) καθώς και το υγρό που βρίσκεται μεταξύ αυτών και που καλείται εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
Ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται οι μηνιγγίτιδες διακρίνονται σε οξείες, χρόνιες και κεραυνοβόλες.

Τα αίτια που προκαλουν τις μηνιγγίτιδες είναι πολλά, όμως συνηθέστερα αυτές οφείλονται σε ιούς ή βακτήρια. Προκαλείται από διάφορους μικροοργανισμούς, τόσο από μικρόβια όσο και από ιούς. Η μηνιγγίτιδα που προέρχεται από ιούς ονομάζεται ιογενής και γενικά είναι πιο συχνή αλλά λιγότερο σοβαρή και τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά. Συχνά ονομάζεται και "άσηπτη" μηνιγγίτιδα και σε γενικές γραμμές τα συμπτώματά της θεωρούνται ήπια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και πολύ σοβαρές μορφές ιογενούς μηνιγγίτιδας.

Οι συχνότεροι ιοί που προξενούν την ιογενή μηνιγγίτιδα είναι οι εντεροϊοί και οι ιοί της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ανεμευλογιάς.

Η μικροβιακή μηνιγγίτιδα είναι λιγότερο συχνή από την ιογενή, αλλά συνήθως είναι πολύ σοβαρή και χρειάζεται επείγουσα θεραπεία με αντιβιοτικά.

Τρία είναι τα πιο συνηθισμένα μικρόβια που προκαλούν τη μικροβιακή μηνιγγίτιδα:
1. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος (Neisseria meningitidis)
2. Ο πνευμονιόκοκκος
3. Ο αιμόφιλος της ινφλούεντζας (Haemophilus influenzae) τύπου 1.

Επειδή τα συμπτώματα στις ιογενείς και στις μικροβιακές μηνιγγίτιδες μοιάζουν μεταξύ τους, η διαφορά καθορίζεται μόνο με εργαστηριακές εξετάσεις στο νοσοκομείο.

Ο Αιμόφιλος της γρίπης προκαλεί συχνότερα μηνιγγίτιδα σε βρέφη και παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών. Ο Μηνιγγιτιδόκοκκος προκαλεί μηνιγγίτιδα σε μεγαλύτερα παιδιά και σε ενήλικες και είναι αυτός που δημιουργεί τον μεγαλύτερο πανικό στον κόσμο, λόγω του ότι μπορεί να προκαλέσει μικροεπιδημίες. Συνήθως τα κρούσματα μηνιγγίτιδας σε σχολεία ή στρατώνες που συχνά αναφέρονται στις ειδήσεις κατά τους χειμερινούς μήνες οφείλονται στον Μηνιγγιτιδόκοκκο.

Η μηνιγγοκοκκική νόσος εμφανίζεται πιο συχνά σε παιδιά <5 ετών και μάλιστα η μεγαλύτερη επίπτωση (peak incidence) αναφέρεται σε βρέφη 3-6 μηνών.

O αποικισμός του ρινοφάρυγγα συνήθως οδηγεί σε ασυμπτωματική φορία, που μπορεί vα διαρκεί εβδομάδες ή μήνες. Το ποσοστό των φορέωv σ'ένα φυσιολογικό πληθυσμό σε μη επιδημικές περιόδους υπολογίζεται σε 2-30%, αλλά είναι ακόμη μεγαλύτερο σε παιδιά παιδικών σταθμών και γενικά όπου επικρατούν συνθήκες συγχρωτισμού. Κατά τις περιόδους επιδημίας μπορεί να φθάσει και 100% σε κλειστούς πληθυσμούς.

Αλλά και ο κίνδυνος για δευτερογενές κρούσμα είναι υψηλός. Έχει υπολογιστεί ότι ο δείκτης δευτερογεvούς προσβολής μέσα στην οικογένεια σε περιόδους επιδημίας είναι 4-5%, ενώ σε περίπτωση σποραδικών κρουσμάτων 0,3-0,5%, δηλαδή 500-800 φορές υψηλότερος κίνδυνος απ' ότι στο γενικό πληθυσμό.

Οι ιογενείς μηνιγγίτιδες προκαλούνται από μια μεγάλη ποικιλία ιών. Παρουσιάζονται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, όπου υπάρχει έξαρση των ιογενών λοιμώξεων και κατά κανόνα έχουν καλή πρόγνωση. Αντίθετα, οι βακτηριακές μηνιγγίτιδες είναι πολύ πιο βαρειές, έχουν πολύ πιο σοβαρή πρόγνωση και είναι αυτές που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία και τον τρόμο στον κόσμο και αυτό γιατί μερικές φορές μπορούν να πάρουν επιδημική μορφή.
Η συχνότητα εμφάνισης της μηνιγγίτιδας στο γενικό πληθυσμό δεν είναι πάρα πολύ μεγάλη, αφού υπολογίζεται σε 3-6 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού ανά έτους.


Πώς μεταδίδεται η μηνιγγίτιδα

Ο άνθρωπος είναι η μόνη πηγή μετάδοσης της νόσου. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι ένα συνηθισμένο μικρόβιο που υπάρχει στο πίσω μέρος της μύτης και του φάρυγγα. Ατομα οποιασδήποτε ηλικίας μπορούν να φέρουν το μικρόβιο, χωρίς να αρρωστήσουν, είναι δηλαδή φορείς.Το ποσοστό των φορέων που εκδηλώνουν τη νόσο είναι ελάχιστο.

Η μετάδοση του μηνιγγιτιδόκοκκου γίνεται μόνο με άμεση επαφή, δηλαδή με το φτάρνισμα, το βήχα ή το φιλί. Το μικρόβιο δεν υπάρχει ελεύθερο στο περιβάλλον. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, οι οποίες δεν έχουν εξακριβωθεί πλήρως, τα μικρόβια είναι δυνατόν να "ξεπεράσουν" τους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού και να προκαλέσουν τη νόσο.

Η περίοδος που μεσολαβεί από τη στιγμή που το άτομο θα έλθει σε επαφή με το μικρόβιο μέχρι να εκδηλώσει τα πρώτα συμπτώματα της νόσου (περίοδος επώασης) κυμαίνεται από δύο έως δέκα ημέρες μετά την έκθεση .

Πώς εκδηλώνεται η μηνιγγίτιδα και τα συμπτώματά της

Οι κλινικές εκδηλώσεις που προκαλούν οι μηνιγγίτιδες ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, το είδος του μικροβίου και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Έτσι στα νεογνά και στα βρέφη η συμπτωματολογία είναι πολύ άτυπη και ασαφής δημιουργώντας συχνά τεράστια διαγνωστικά προβλήματα. Στα μεγαλύτερα παιδιά και στους ενήλικες η νόσος συνήθως εκδηλώνεται αιφνίδια με υψηλό πυρετό, ευερεθιστότητα, πονοκέφαλο και εμετούς, που συνήθως δεν συνοδεύονται από ναυτία. Αν η νόσος δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα τότε μπορεί να εμφανισθεί θόλωση της συνείδησης και κώμα. Συχνά το πάσχον άτομο παρουσιάζει δυσκαμψία του αυχένα, ενώ σπανιότερα μπορεί να παρουσιάσει δερματικό εξάνθημα, που συνήθως υποδηλώνει και βαρύτερη μορφή της νόσου.

Ως γενικό κανόνα να θυμάστε ότι όσο πιο μικρή ηλικία έχει το παιδί τόσο λιγότερο χαρακτηριστικά θα είναι τα συμπτώματα.

Στα βρέφη τα συμπτώματα συνήθως επιδεινώνονται σταδιακά. Ευερεθιστότητα, ανησυχία, ασυνήθιστο υψίσυχνο κλάμα και άρνηση λήψης φαγητού μπορεί να είναι τα μοναδικά συμπτώματα. Στα νήπια και στα παιδιά παρατηρούνται και συμπτώματα ενδεικτικά της φλεγμονής των μηνίγγων, όπως ναυτία, εμετοί, υπνηλία, φωτοφοβία, έντονος πονοκέφαλος και αυχενική δυσκαμψία.

Το κυριότερο γνώρισμα της μηνιγγίτιδας είναι η αυχενική δυσκαμψία, αν και στα παιδιά ηλικίας κάτω του έτους μπορεί να μην εκδηλωθεί παρά μόνο στα τελικά στάδια της νόσου. Στα μεγαλύτερα παιδιά ο αυχένας είναι τόσο επώδυνος που αποφεύγουν και την παραμικρή κίνηση του. Έτσι, το παιδί στέκεται ακίνητο με τον αυχένα άκαμπτο.

Ο πάσχων συνήθως εμφανίζει υψηλό πυρετό, μολονότι μπορεί και μην έχει υψηλή θερμοκρασία. Στο 30% των περιπτώσεων προκαλούνται σπασμοί. Ένα από τα χαρακτηριστικά της μικροβιακής μηνιγγίτιδας είναι ότι η νόσος εξελίσσεται ταχύτατα και δεν υπάρχει μεσοδιάστημα έστω και φαινομενικής καλυτέρευσης του πάσχοντος Ατομα που έχουν μηνιγγίτιδα αισθάνονται και δείχνουν πολύ εξασθενημένα ("όψη πάσχοντος"). Η ασθένεια επιδεινώνεται σε μία ή δύο ημέρες, αλλά ενδέχεται να εξελιχθεί και πολύ πιο γρήγορα, μερικές φορές
μέσα σε μερικές ώρες.

Συνοψίζοντας, τα παρακάτω συμπτώματα εμφανίζονται είτε αμέσως είτε με κάποια καθυστέρηση. Αυτά είναι:

- Έντονος πονοκέφαλος
- Υψηλός πυρετός
- Αυχενική δυσκαμψία
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Ζαλάδα ή σύγχυση
- Υπνηλία
- Φωτοφοβία
- Χαρακτηριστικό εξάνθημα "κόκκινων κηλίδων"*
- Κωματώδης κατάσταση.

* Τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες μπορεί να έχουν εξάνθημα μερικών κόκκινων κηλίδων στο δέρμα. Αυτό εμφανίζεται σε περίπτωση σηψαιμίας και παρατηρείται κυρίως στις περιπτώσεις μηνιγγίτιδας που οφείλεται στο μηνιγγιτιδόκοκκο.

Η θεραπεία της μηνιγγίτιδας πρέπει να γίνεται πάντοτε στο νοσοκομείο με τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών. Όσο νωρίτερα αρχίσει η θεραπεία τόσο καλύτερη είναι και η έκβαση της νόσου.

Τι θα πρέπει να κάνετε όταν διαπιστώσετε "ύποπτα" συμπτώματα μηνιγγίτιδας

- Καλέστε αμέσως το γιατρό σας.
- Εξηγήστε του γιατί ανησυχείτε, περιγράψτε προσεκτικά τα συμπτώματα του ασθενή και ζητήστε τη συμβουλή του.
- Εάν ο γιατρός σας δεν μπορεί να σας δει, πρέπει να πάτε αμέσως στο πλησιέστερο νοσοκομείο.

Μέτρα αντιμετώπισης

Ύποπτα συμπτώματα: Καλέστε αμέσως το γιατρό σας ή πηγαίνετε στο πλησιέστερο νοσοκομείο και περιγράψτε προσεκτικά τα συμπτώματα του ασθενή.

Χορήγηση αντιβιοτικού: Η όσο το δυνατόν γρηγορότερη θεραπεία με το κατάλληλο αντιβιοτικό βοηθά στην αντιμετώπιση της νόσου.

Σε περίπτωση εμφάνισης κρούσματος: Συνιστάται ο καλός αερισμός των χώρων. Η απολύμανση των χώρων δεν ενδείκνυται, δεδομένου ότι ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι αρκετά ευαίσθητος και δεν επιζεί στο περιβάλλον πολλή ώρα.

Οσφυονωτιαία παρακέντηση

Εάν υπάρχει υπόνοια μηνιγγίτιδας, ο ασθενής θα πρέπει να εισαχθεί αμέσως στο νοσοκομείο, όπου θα του χορηγηθούν αντιβιοτικά ενδοφλεβίως επιπλέον, επιβάλλεται να τεθεί σε συνεχή στενή παρακολούθηση, ώστε να αντιμετωπιστούν εγκαίρως οι πιθανές επιπλοκές της νόσου.

Είναι απαραίτητη η διεξαγωγή οσφυονωτιαίας παρακέντησης (ΟΝΠ) για τη λήψη δείγματος εγκεφαλονωτιαίου υγρού ( ΕΝΥ), δηλαδή υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Το ΕΝΥ θα εξεταστεί στο εργαστήριο και θα εντοπιστούν ο υπεύθυνος μικροοργανισμός και η ευαισθησία του στο χορηγούμενο αντιβιοτικό.

Η οσφυονωτιαία παρακέντηση αφορά σε είσοδο μιας βελόνης στο κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης του ασθενούς, από όπου λαμβάνεται πολύ μικρή ποσότητα ΕΝΥ που χρησιμοποιείται για ανάλυση.

Μολονότι η ιδέα της οσφυονωτιαίας παρακέντησης μοιάζει τρομακτική, η μέθοδος θεωρείται ασφαλής και προκαλεί ελάχιστη δυσφορία και πόνο στον πάσχοντα. Σε καμία περίπτωση ο γονιός δεν θα πρέπει να φέρει αντίρρηση στη διεξαγωγή της εξέτασης, εάν ο ιατρός τη θεωρεί απαραίτητη. Μπορεί να διακινδυνεύσετε τη ζωή του παιδιού σας.

Προφύλαξη από τη μηνιγγίτιδα και η αλήθεια για τα εμβόλια

Ο κίνδυνος εμφάνισης μηνιγγίτιδας σε άτομα που ήλθαν σε επαφή με ασθενή που έπασχε από μηνιγγίτιδα από Μηνιγγιτιδόκοκκο είναι 500-800 φορές μεγαλύτερος απ' ότι είναι στο γενικό πληθυσμό. Αυτό επιβάλλει την άμεση χορήγηση προφυλακτικής αντιβίωσης με ριφαμπικίνη σ' όλα τα άτομα που ήλθαν σε στενή επαφή με τον πάσχοντα.

Η σοβαρότητα της νόσου, καθώς και ο μεγάλος κίνδυνος για δευτερογενή κρούσματα προκαλούν μεγάλη ανησυχία στην κοινότητα, αλλά συγχρόνως αποτελούν "πρόκληση" για το γιατρό, ο οποίος καλείται vα σταματήσει τη διασπορά του μικροοργανισμού, να προφυλάξει αυτούς που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο και να καθησυχάσει τους φόβους του κοινού.
Η χημειοπροφύλαξη αποτελεί το πρωταρχικό και βασικό μέσο για την πρόληψη των δευτερογενών κρουσμάτων και δίδεται σ' αυτούς που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο να μολυνθούν από τις ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις του πάσχοντος. Αυτοί είναι:

* τα μέλη της οικογένειας.
* τα παιδιά του βρεφονηπιακού σταθμού.
* οποιοσδήποτε άλλος εκτέθηκε άμεσα στις εκκρίσεις τις τελευταίες 7 ημέρες (π.χ. ήπιε ή έφαγε από κοινό σκεύος, φίλησε, έκανε ανάνηψη ή διασωλήνωσε τον πάσχοντα).

Πρέπει να γίνει σαφές ότι παιδιά που παρέμειναν απλώς στην ίδια αίθουσα ή έφαγαν στο ίδιο τραπέζι με τον πάσχοvτα, καθώς και το ιατρικό ή νοσηλευτικό προσωπικό που δεν έκανε ανάvηψη, δεν χρειάζονται χημειοπροφύλαξη. Επειδή τα περισσότερα δευτερογενή κρούσματα (περίπου 72%) εμφανίζονται την πρώτη εβδομάδα μετά την διάγνωση της νόσου στον πάσχοντα, η χημειοπροφύλαξη πρέπει να χορηγηθεί όσο το δυνατό ενωρίτερα, και κατά προτίμηση τις πρώτες 24 ώρες. Χορήγηση του αντιμικροβιακού μετά τη 14η ημέρα από τη διάγνωση του αρχικού κρούσματος πιθανόν να έχει ελάχιστη ή μηδαμινή χρησιμότητα.

Ο επιτυχής όμως περιορισμός της κυκλοφορίας του μηνιγγιτιδόκοκκου στην κοινότητα προϋποθέτει τη χορήγηση χημειοπροφύλαξης και στον πάσχοντα, πριν αυτός επανέλθει στο οικείο περιβάλλον. Τα αντιμικροβιακά που δίδοvται για θεραπεία της νόσου (πληv της ceftriaxone) δεν εκριζώνουν πάντοτε το μηνιγγιτιδόκοκκο από το ρινοφάρυγγα. Σε 29% των ασθενών ο κόκκος απομονώθηκε σε καλλιέργειες ρινοφαρυγγικών εκκρίσεων μια εβδομάδα μετά το τέλος της θεραπείας.
Ο πρωταρχικός παράγοντας που καθορίζει την αποτελεσματικότητα ενός αντιμικροβιακού για προφύλαξη από το μηνιγγιτιδόκοκκο είναι η ικανότητά του vα επιτυγχάνει βακτηριοκτόνα επίπεδα στα δάκρυα, στο σίελο και τις ρινικές εκκρίσεις.

Η πρόληψη της μηνιγγίτιδας από Αιμόφιλο της γρίπης σήμερα γίνεται με τη χορήγηση του ειδικού εμβολίου που χορηγείται κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους. Το εμβόλιο κατά του Αιμοφίλου άρχισε να εφαρμόζεται την τελευταία δεκαετία και στο χρονικό αυτό διάστημα έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικό στην πρόληψη όχι μόνο της μηνιγγίτιδας αλλά και άλλων σοβαρών και λίαν επικινδύνων λοιμώξεων που προκαλούνται από τον Αιμόφιλο κατά τα πρώτα έτη της ζωής ενός παιδιού π.χ. επιγλωττίτις.

Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα το εμβόλιο αυτό έχει αποδειχθεί και αποτελεσματικό και ασφαλές, εντούτοις πρόσφατα δημιουργήθηκε κάποιος θόρυβος που σχετίζεται με το κατά πόσο τα εμβόλια αυτά θα μπορούσαν να γίνουν αιτία μετάδοσης της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας γνωστής και σαν νόσου των τρελλών αγελάδων. Το ερώτημα αυτό τέθηκε επειδή για την παρασκευή του εμβολίου χρησιμοποιούνται ιστοί βοοειδών. Τέτοιος κίνδυνος όμως δεν φαίνεται να υπάρχει, γιατί τα ζώα γενικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή όλων των εμβολίων (και όχι μόνο του Αιμοφίλου) εκτρέφονται ειδικά γι' αυτό το λόγο, διατηρούνται υπο αυστηρές υγειονομικές συνθήκες και βρίσκονται υπο συνεχή κτηνιατρική παρακολούθηση. Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τόσο ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φαρμακευτικών Προϊόντων (CPMP) καθώς και ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων της χώρας μας (ΕΟΦ) πιστοποίησαν τον ασφαλή τρόπο παραγωγής των εμβολίων αυτών.

Εμβόλιο επίσης έχει παρασκευασθεί και ήδη χρησιμοποιείται με πάρα πολύ καλά αποτελέσματα και για τον μηνιγγιτιδόκοκκο. Σε πολλές χώρες ήδη το εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου έχει χαρακτηρισθεί απαραίτητο και έχει ενταχθεί στα υποχρεωτικά εμβόλια που πρέπει να γίνονται στην παιδική ηλικία.

Μέτρα πρόληψης

Ορισμένοι τύποι μηνιγγίτιδας είναι δυνατόν να προληφθούν μέσω χημειοπροφύλαξης ή εμβολιασμού.

1. Χημειοπροφύλαξη
Σε άτομα με τα οποία ήλθε σε στενή επαφή ο ασθενής χορηγούνται αντιβιοτικά όσο το δυνατόν γρηγορότερα (τις πρώτες 48 ώρες από την επαφή με τον πάσχοντα). Έτσι, ελαττώνεται, χωρίς όμως να αποκλειστεί, η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.

Υπάρχοντα εμβόλια κατά ορισμένων τύπων της μηνιγγίτιδας

α. Για το μηνιγγιτιδόκοκκο ομάδας A και C:
- Πολυσακχαριδικά εμβόλια:
1. Διδύναμο (τύποι Α και C) και τετραδύναμο (Α, C, W-135, Y) προσφέρουν προστασία μικρής χρονικής διάρκειας (έως δύο χρόνια) και δεν προστατεύουν τα παιδιά ηλικίας κάτω των δύο ετών.

2. Σήμερα στη χώρα μας, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κυκλοφορεί το πρώτο συζευγμένο εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου τύπου C:
- Το εμβόλιο αυτό εξασφαλίζει μακροχρόνια προστασία ακόμα και σε βρέφη από την ηλικία των δύο μηνών και άνω.
- Περιορίζει τον αριθμό θανάτων, δεδομένου ότι η ομάδα C ευθύνεται για ένα ποσοστό αιφνίδιων (κεραυνοβόλων) μορφών της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.

β. Για τον αιμόφιλο της ινφλούεντζας (Haemophilus influenzae):
Αυτό το εμβόλιο αποτελεί μέρος του συνηθισμένου προγράμματος εμβολιασμού.

γ.Κατά του πνευμονιόκοκκου:
Αυτήν τη στιγμή στη χώρα μας υπάρχουν μόνο πολυσακχαριδικά εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου που προξενεί μηνιγγίτιδα και συνιστώνται μόνο για άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Επειδή για το μηνιγγιτιδόκοκκο τύπου Β δεν υπάρχει ακόμα εμβόλιο, εάν παρατηρήσετε ακόμα και σε εμβολιασμένο για τους υπόλοιπους τύπους μηνιγγίτιδας άτομο τα παραπάνω συμπτώματα, επικοινωνήστε άμεσα με το γιατρό σας.

Παρά την πρόοδο της επιστήμης στον τομέα της ιατρικής, η μηνιγγίτιδα εξακολουθεί να είναι μια επικίνδυνη νόσος, ιδίως για τα παιδιά. Ο ρόλος των γονέων θεωρείται σημαντικός, όσον αφορά στην έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων της νόσου. Επίσης, δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι η άμεση έναρξη της ανάλογης θεραπευτικής αγωγής επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την
τελική έκβαση της πάθησης και αποτρέπει τις μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες ή τη μοιραία κατάληξη του ασθενούς. Ας ελπίσουμε ότι η ανακάλυψη νέων εμβολίων θα ελαττώσει τη συχνότητα της τόσο σοβαρής νόσου.